بررسی تأثیر سطوح مختلف اسید هومیک بر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی دو خاک اسیدی و آهکی

ماده آلی نقش بسیار مهم و برجسته¬ای در خاک دارد. کشور ایران با دارا بودن اقلیم خشک و نیمه-خشک، که بیش از 90 درصد از آن را فرا می¬گیرد دارای خاک¬هایی است که کمتر از یک درصد ماده آلی دارند. اسید هومیک ماکرومولکول پیچیده آلی می¬باشد که با پدیده¬های شیمیایی و باکتریایی در خاک تشکیل می¬شود و به عنوان نتیجه نهایی عمل هومیفیکاسیون است. اسید هومیک پیش از آن که کود باشد، یک اصلاح کننده خاک به شمار می¬رود. در برخی از منابع آن را طلای سیاه و یا کود آلی دوست¬دار طبیعت نامیده¬اند. این اسید از اجزای اصلی هوموس است ولی علی¬رغم نیاز مبرم خاک¬های ایران به مواد آلی توجه چندانی در این زمینه دیده نمی¬شود، به طوریکه مطالعات انجام شده در زمینه تأثیر مصرف اسید هومیک بر روی ویژگی¬های خاک بسیار ناچیز است. در این مطالعه به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف اسید هومیک بر ویژگی¬های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی دو نوع خاک آهکی و اسیدی، دو آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و هر کدام با 20 تیمار و سه تکرار به-صورت گلدانی در گروه خاکشناسی دانشگاه زنجان به اجرا در آمد. برای ¬این منظور نمونه¬های 5 کیلو-گرمی از هر یک از خاک¬های آهکی و اسیدی پس از تیمار شدن با سطوح کربن آلی (صفر=c0 ، 25/0=c1، 5/0=c2، 1= c3 درصد) از منبع اسید هومیک در رطوبت مزرعه به مدت دو ماه خوابانیده شد و سپس در بازه زمانی 15 روزه (صفر=t0، 15=t1، 30=t2، 45=t3، 60=t4) ویژگی¬های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک¬ها در نمونه¬های تهیه شده از این خاک¬ها اندازه¬گیری شد. نتایج تجزیه واریانس داده¬ها نشان داد که تأثیر سطوح مختلف اسید هومیک، مدت زمان خوابانیدن و اثر متقابل آن¬ها بر بسیاری از ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک¬های مورد مطالعه معنی دار بود. نتایج نشان داد که مصرف اسید هومیک، میانگین وزنی قطر خاکدانه¬ها، رطوبت ظرفیت مزرعه، رطوبت نقطه پژمردگی، آب قابل استفاده، رس قابل انتشار، هدایت هیدرولیکی اشباع، نسبت جذب سدیم، هدایت الکتریکی خاک، نیتروژن کل، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل جذب، منگنز قابل جذب، ظرفیت تبادل کاتیونی و کربن آلی را در هر دو نوع خاک آهکی و اسیدی در سطح معنی¬داری افزایش داد. با گذشت زمان میانگین وزنی قطر خاکدانه¬ها، رطوبت ظرفیت زراعی، آب قابل استفاده، هدایت هیدرولیکی اشباع و فسفر قابل جذب در سطح معنی¬دار افزایش یافت در حالی که رطوبت نقطه پژمردگی، اسیدیته خاک، هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم، عناصر کم¬مصرف، نیتروژن کل، ظرفیت تبادل کاتیونی و کربن آلی کاهش یافت. تأثیر سطوح مختلف اسید هومیک بر تنفس و بیوماس میکروبی در سطح احتمال یک درصد معنی¬دار بود. نتایج نشان داد که سرعت تجزیه اسید هومیک در خاک اسیدی بیش¬تر از خاک آهکی بود.